De oorlog is hier nooit ver weg

Er wordt geschoten. “Maak je geen zorgen” zegt Sergey onze chauffeur, als hij mijn vragende blik ziet. “Het is een oefening”. Er zijn regelmatig schietincidenten aan de grens en soms laait het conflict op. Eerder kwam ons al een colonne legervoertuigen tegemoet. Aflossing van de wacht. De oorlog is hier nooit ver weg.

Samen met de dames Inna en Diana Marukyan ben ik op weg naar Agdam. Een stad gelegen in de enclave Artsakh *) een paar kilometer van de grens met Azerbeidzjan. Inna en Diana zijn geboren in Armenië en 15 jaar geleden samen met hun moeder geëmigreerd naar Nederland. Zij hebben kortgeleden de stichting Maruks project for children **) opgericht en contact gezocht met Mission Possible voor samenwerking. Het is hun eerste bezoek aan Artsakh.

Agdam is een spookstad. Tot aan de oorlog in 1990 woonden er bijna 40.000 mensen, vooral Azeri. Maar bij het uitbreken van de oorlog zijn ze gevlucht en is de stad totaal verwoest en nooit weer opgebouwd. Huizen zijn gesloopt voor bouwmaterialen elders. Ik kan me niet goed voorstellen dat we hier een paar gezinnen gaan bezoeken.

Maria is in de steek gelaten door haar man toen haar vijfde kind werd geboren. Hij is naar Rusland gegaan en ze hebben hem nooit weer gezien. Maar zij is niet bij de pakken gaan neer zitten. Ze pacht een stukje grond waar ze groenten verbouwd en die verkoopt ze op de markt in Stepanakert. Voor een boer verzorgt ze de koeien en in ruil daarvoor heeft ze gratis onderdak. Het is een vorm van moderne slavernij want de woning stelt niets voor. Geen gas en elektra, geen stromend water in huis, er zitten kieren in de muren. De enige verlichting komt van een lampje aangesloten op een accu. De hele woning bestaat uit één kamer van nog geen 20 m². Er staan drie bedden, de rest slaapt op matrassen op de grond. En nu moeten ze de woning verlaten want Maria kreeg gezondheidsklachten en het werk met de koeien werd haar te zwaar.

Een paar honderd meter verderop bouwen ze een nieuw vertrek met bouwmaterialen van de ruïnes om hen heen. Ze krijgt gelukkig hulp van haar broer. Maria heeft als moeder van vijf kinderen recht op een woning. Maar ze staat al jaren op de wachtlijst en het ziet er niet naar uit dat daar op korte termijn verandering in komt.

Ondanks de armoedige omstandigheden en de uitzichtloze situatie heeft Maria de moed niet opgegeven. De kinderen zien er verzorgt uit en gaan naar school. Een aantal van hen bezoekt de buitenschoolse opvang in Azkeran die door Mission Possible wordt ondersteund.

Bij de ‘buren’ van Maria, een paar kilometer verderop is de situatie heel anders. Hier woont een gezin van vijf kinderen en een oma in een verlaten woning. Vader en moeder zijn niet thuis, Annahit van de buitenschoolse opvang in Azkeran verteld ons dat ze hier een paar keer eerder is geweest. De eerste keer werd ze door de ouders uitgescholden. Daarna was de ontvangst wat vriendelijker. “De ouders zijn totaal onverschillig. De kinderen gaan nauwelijks naar school en de hulp die wij willen bieden wordt geweigerd” zegt Annahit. “Het grootste probleem hier zijn de ouders en de kinderen zijn daar de dupe van. Als er niets in hun gedrag veranderd lopen ze groot kans om de voogdij te verliezen”.

Later als we de buitenschoolse opvang in Azkeran bezoeken zien en horen we wat de impact van de opvang heeft op gezinnen. In deze buitenschoolse opvang worden kinderen opgevangen uit probleemgezinnen. Die problemen zijn naast armoede vooral gedragsproblemen. Veel ouders weten niet hoe met deze problemen om te gaan en reageren vaak met fysiek en verbaal geweld. Er wordt nauw samengewerkt met de school en de Jeugdzorg. Zij hebben niet de capaciteit om deze kinderen te begeleiden.

Beide instanties zijn blij met de opvang net als de ouders. Het schoolverzuim neemt af en de schoolresultaten nemen toe. Elke dag is een psycholoog aanwezig die met de kinderen individueel en in groepsverband een programma doet. Ook worden de gezinnen thuis bezocht en worden er ontmoetingen voor de ouders georganiseerd. Zij krijgen dan voorlichting over opvoeding. Hierdoor heeft de naschoolse opvang een positieve invloed op het gezinsleven van deze probleemgezinnen.

* De republiek Artsakh ook bekend als de Republiek Nagorno-Karabach is een internationaal niet erkende staat in de regio in de Zuidelijke Kaukasus. Het gebied behoort formeel tot Azerbeidzjan, maar de facto is het een onafhankelijke republiek. De hoofdstad van Artsakh is Stepanakert. Het land grenst aan Azerbeidzjan in het noorden en oosten, Armenië in het westen en Iran in het zuiden.

Ten tijde van de Sovjet-Unie was de Nagorno-Karabachse Autonome Oblast een etnisch Armeense autonome oblast van de Azerbeidzjaanse SSR. Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd in de oblast, dat al in een gewapend conflict met Azerbeidzjan verwikkeld was, op 2 september 1991 de Republiek Nagorno-Karabach uitgeroepen. Op 6 januari 1992 verklaarde de republiek zich ook onafhankelijk. De strijd met Azerbeidzjan duurde tot aan het staakt-het-vuren in 1994. Sindsdien heeft de Republiek Nagorno-Karabach (die in 2017 werd hernoemd tot de Republiek Artsach) de de facto controle over het gebied dat ze op het moment van de wapenstilstand in handen had. Dat gebied komt ongeveer overeen met die van de voormalige oblast, maar de republiek heeft ook controle over aangrenzende delen ten westen en ten zuiden ervan tot aan de grenzen met Armenië en Iran, wat het oppervlak van de republiek bijna drie keer zo groot maakt. Enkele kleinere delen in het noorden en oosten van de voormalige oblast zijn in handen van Azerbeidzjan.

Bron Wikipedia

** De stichting Maruk’s Project for Children is in 2019 opgericht door de zussen Inna en Diana Marukyan. De stichting verleent materiële en mentale hulp aan kinderen uit (kans)arme gezinnen en ondersteunt hun gezinnen in het opvoeden van hun kinderen zodat deze kinderen het kind-zijn kunnen ervaren en tegelijkertijd hun kansen vergroten op een goede baan in de toekomst.